Τι είναι η «Σχολική Κουλτούρα»
Κάθε
εκπαιδευτικός οργανισμός παρουσιάζει τα δικά του χαρακτηριστικά, ανεξάρτητα από
εκείνα των ατόμων ή των ομάδων που εργάζονται ή φοιτούν σ’ αυτόν. Το κλίμα σε
μια σχολική μονάδα μπορεί να είναι ευχάριστο και δημιουργικό ή καταθλιπτικό και
απωθητικό. Μπορεί να δίνει την εικόνα εγρήγορσης ή μια εικόνα στατική. Μπορεί
να αποπνέει αίσθηση έμπνευσης και αισιοδοξίας ή φθοράς και απογοήτευσης. Ο
οργανισμός είναι δυνατόν να σέβεται και να στηρίζει το ανθρώπινο δυναμικό του ή
να αδιαφορεί γι’ αυτό. Ακόμη και το ίδιο το κτίριο που τον στεγάζει μπορεί να
είναι καθαρό και ευπρεπισμένο ή βρώμικο και εγκαταλελειμμένο (Δημητρόπουλος,
1999).
Τα
χαρακτηριστικά λοιπόν που διακρίνουν μία σχολική μονάδα και καθορίζουν την
«ατμόσφαιρα» που επικρατεί μέσα σ’ αυτή, συνθέτουν το κλίμα της μονάδας ή
αλλιώς την «κουλτούρα» της. Θα λέγαμε
ότι η κουλτούρα μιας σχολικής μονάδας είναι η εικόνα του εαυτού των ίδιων των
μελών της. Αναφέρεται σε θέματα που είναι αποδεκτά από όλα τα μέλη μιας
σχολικής μονάδας (διευθυντής, εκπαιδευτικοί, μαθητές) και μ’ αυτά δένονται
μεταξύ τους στενά, καθώς αποκτούν ταυτόχρονα και μια διαφορετική ταυτότητα από
τα μέλη μιας άλλης σχολικής μονάδας. Αντανακλά το σχολικό κλίμα, και
ασφαλώς επηρεάζει καθοριστικά την αποτελεσματικότητα του σχολείου.
Σε κάθε
περίπτωση, η «κουλτούρα» αυτή διαφαίνεται από την πρώτη κιόλας επίσκεψη στη
μονάδα: αντανακλάται στην εικόνα που παρουσιάζει το κτίριο, στις ζωγραφιές ή
εκθέσεις των μαθητών που βρίσκονται κρεμασμένες στους τοίχους ή που απουσιάζουν
απ’ αυτούς, στα πρόσωπα των δασκάλων, της καθαρίστριας, του διευθυντή, στα
μάτια των μαθητών, στις πρώτες κουβέντες που θα ακούσει ο επισκέπτης από ένα
διάλογο, στον τρόπο που θα τον υποδεχτούν και θα τον καλημερίσουν.
Τελικά, θα
μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι, «Σχολική
Κουλτούρα» είναι οι στάσεις, οι απόψεις, οι αξίες και οι συμπεριφορές που
επιδεικνύουν τα άτομα στη σχολική μονάδα όπου φοιτούν ή εργάζονται. Είναι ο
συνδυασμός κάποιων εξωτερικών και εσωτερικών στοιχείων:
·
Η εξωτερική
διάσταση της κουλτούρας έχει να κάνει με την αισθητική, τις ανέσεις
και τις παροχές
του χώρου όπως,
αίθουσες, εξοπλισμός, διακόσμηση, καθαριότητα, άνεση, το υλικό,
δηλαδή, περιβάλλον.
·
Η εσωτερική
διάσταση, η οποία αποτελεί και τον πυρήνα, την ουσία της κουλτούρας, αφορά
τις ανθρώπινες σχέσεις και τα συναισθήματα: την αίσθηση ικανοποίησης, την
υπερηφάνεια για τη σχολική μονάδα, τους κοινούς στόχους.
Το πώς
ακριβώς αντιλαμβάνεται η μονάδα τον «εαυτό της», διαμορφώνει αυτό που τελικά
γίνεται η ίδια και αυτό που εκπροσωπεί για τις άλλες (Αθανασούλα-Ρέππα, 1999˙
Everard & Morris, 1999).
