Η Δ΄ΤΑΞΗ ΚΑΝΕΙ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΛΙΑΡΤΟΥ

 ΑΠΟ ΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ 

Η ΠΟΛΗ ΜΑΣ Η ΑΛΙΑΡΤΟΣ

 ΜΑΘΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΛΙΑΡΤΟ 

Η ιστορία της αρχαίας Αλιάρτου

Από τον Όμηρο, τον Θουκυδίδη, τον Ξενοφώντα, τον Παυσανία, τον Λίβιο και άλλους αρχαίους συγγραφείς οι αναφορές στην Αλίαρτο δείχνουν τα επιτεύγματα αυτής της πόλης στη Βοιωτία. Όμως ποιος το περίμενε ότι πολύ κοντά από εκεί που ήταν κτισμένη η αρχαία Αλίαρτος, θα εντοπιζόταν αρχαία πηγή που παραπέμπει στην κρήνη Κισσούσα. Εκεί, δηλαδή, που οι νύμφες του Ελικώνα έλουζαν τον μικρό Διόνυσο.

Και όπως μας θυμίζει ο Πάρις Βαρβαρούσης, στην πηγή αυτή οι Αλιάρτιοι γιόρταζαν -σύμφωνα με τον Πλούταρχο-, τα «Θεοδαίσια» προς τιμήν του Διονύσου αλλά και τα «Προτέλεια» την παραμονή της γαμήλιας τελετής.

Οι περιηγητές του 19ου αι. αλλά και οι νεότεροι μελετητές δεν προσδιόριζαν ακριβώς τη θέση της, όμως ενδείξεις οδηγούν τους επιστήμονες σε πλαγιά του Ελικώνα όπου βρισκόταν η πόλη Ωκαλέα. Για να την επιλέξουν, άλλωστε, για τόσες εκδηλώσεις χαράς, πρέπει να βρισκόταν σε ειδυλλιακό περιβάλλον.

Εκεί, σε μια δύσβατη περιοχή, ο κ. Βαρβαρούσης -καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών- εντόπισε φρεάτιο με αύλακα περιτοιχισμένο από αρχαίους κατεργασμένους λίθους καθώς και τμήμα πήλινου αγωγού με λιγοστό νερό τους θερινούς μήνες. Το νερό αναβλύζει από τη βάση ογκόλιθου με εμφανή αλλοιωμένα ανάγλυφα, είναι «πεντακάθαρο, ελαφρύ και γλυκίζει» όπως σημειώνει, θυμίζοντας τους χαρακτηρισμούς του Πλούταρχου: «{Η κρήνη Κισσούσα} είχε χρώμα κρασιού, έλαμπε κι ήταν καθαρό και γλυκόπιοτο. Μ’ αυτό το νερό έλουσαν οι παραμάνες τον Διόνυσο μόλις γεννήθηκε».

Κοντά της βρέθηκαν όστρακα αγγείων που ήρθαν στην επιφάνεια ύστερα από γεωργικές εργασίες σε κοντινό αγρό, ενώ η περιοχή είναι γεμάτη από κισσούς, ένα από τα σύμβολα του Διονύσου.

Ας καθίσουμε πρώτα στα θεμέλια ...

 ενός σπιτιού της αρχαιότητας. 

 Το μάθημα ξεκινά !!!

 Η πόλη Ωκαλέα βρισκόταν κάπου εκεί στο βάθος 

περίπου εκεί που βρίσκεται το στρατόπεδο.

 Εξίσου σημαντική θέση στους ιδρυτικούς μύθους της Βοιωτίας κατέχει ο Ορχομενός, το έτερο μεγάλο σε ιστορία, δύναμη και σπουδαιότητα κέντρο της περιοχής. Σύμφωνα με τη μυθική γενεαλογία των βασιλικών γενών του που καταγράφει ο Παυσανίας, πρώτος οικιστής του Ορχομενού ήταν ο Ανδρεύς, γιος του Πηνειού, από τον οποίο η χώρα ονομάστηκε Ανδρηίδα. Αυτός παραχώρησε αργότερα την περιοχή του Λαφυστίου, την Κορωνειακή και την Αλιαρτία στον αδελφό του Σισύφου Αθάμαντα, ο οποίος έφτασε στον Ορχομενό από την Άλο της Θεσσαλίας, και αυτός με τη σειρά του στον Αλίαρτο και τον Κόρωνο, οι οποίοι ήταν εγγονοί του από τον ανιψιό του και γιο του Σισύφου Θέρσανδρο. Όταν ο Φρίξος, ο γιος του Αθάμαντα, ή ο Πρέσβων, ο γιος που ο Φρίξος απέκτησε στην Κολχίδα με την κόρη του Αιήτη Χαλκιόπη, επέστρεψε από τη χώρα του Πόντου, ο Αλίαρτος και ο Κόρωνος έδωσαν πίσω στον Αθάμαντα τις περιοχές που τους είχε δώσει και οι ίδιοι έγιναν οικιστές της Αλιάρτου και της Κορώνειας.

Με βάση τα συγκοινωνούντα δοχεία

 η ύδρευση της αρχαίας Αλιάρτου.

 Θεμέλια από αρχαία κατοικία

 Κάποτε η Κωπαΐδα ήταν λίμνη και  φυσικό εμπόδιο για τους εχθρούς της Αλιάρτου φυσικά υπήρχαν και τείχη.

 Μέρος του τείχους με γιγάντιες πέτρες.

 Να και οι πρώτες ανεμώνες!!!

 Στο δρόμο για το Ναό της Θεάς Αθηνάς.

 

ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΑΛΙΑΡΤΟΥ

Στην κορυφή της ακρόπολης αποκαλύφτηκε ναός της Αθηνάς που περιβάλλεται από οχυρωματικό περίβολο. Ο ναός, που χρονολογείται στον 6ο αι. π.Χ., ήταν δίστυλος εν παραστάσι με είσοδο στα ανατολικά και είχε πώρινη θεμελίωση. Κατά μήκος του βόρειου τοίχου σώζονται θεμέλια παλαιότερου ναού του 7ου αι. π.Χ. Ο περίβολος είναι επιμήκης προς νότο και ημικυκλικός προς βορρά, κτισμένος με εξαιρετικά προσεγμένο πολυγωνικό σύστημα τοιχοποιίας. Στα νότια του ναού αποκαλύφτηκε μεγάλο κτήριο (21 μ. στον άξονα βορράς- νότος και 8,90 μ. στον άξονα ανατολή - δύση) άγνωστης χρήσης, με όμοιο σύστημα τοιχοποιίας και δύο εισόδους στα ανατολικά. Η στέγη του υποστηριζόταν από ξύλινους κίονες τοποθετημένους σε λίθινες βάσεις. Από τη μεγάλη ποσότητα αγγείων, λύχνων και ειδωλίων που βρέθηκαν στους δυτικούς πρόποδες του περιβόλου πιστοποιείται ότι ο ναός της Αθηνάς είχε διάρκεια ζωής από τον 6ο έως τις αρχές του 2ου αι. π.Χ.

Το νεκροταφείο της αρχαίας πόλης, στα νοτιοανατολικά της ακρόπολης, αποδεικνύει την κατοίκηση του χώρου κατά τη ρωμαϊκή περίοδο.

Ανατολικά της Αλιάρτου, στην αρχαία Ογχηστό και σύγχρονη Στενή Μαυροματίου, βρισκόταν ο αρχαιότατος ναός του Ογχηστείου Ποσειδώνος, που υπήρξε η έδρα του Βοιωτικού Κοινού στο διάστημα 338-146 π.Χ. Ο Όμηρος εξαίρει στην Ιλιάδα την ομορφιά του ιερού άλσους του Ποσειδώνα το οποίο και αποκαλεί ἀγλαόν. Έχουν έρθει στο φως αρχικτεκτονικά κατάλοιπα υπόστυλης αίθουσας, μικρού ναού, τραπεζοειδούς κτηρίου για τη φύλαξη αναθημάτων και τερἀστιου τετράγωνου οικοδομήματος που ενδεχομένως φιλοξενούσε τις συνεδριάσεις του Κοινού.

  Μέρος του περιβόλου του ναού

 Κάποια ξυπνήσαμε ... Μια όμορφη χελώνα

 Ο κ. Βασίλης, αφού μας ξενάγησε και μας διηγήθηκε την ιστορία της αρχαίας Αλιάρτου παίζει τρίλιζα με τον Αποστόλη.

Τα παιχνίδια έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη σωματική και νοητική ανάπτυξη των παιδιών. Η παιδαγωγική τους αξία επισημαίνεται από τον Πλάτωνα, ο οποίος αναφέρει ότι το παιδί πρέπει να ασχολείται με τα ομαδικά παιχνίδια, ώστε να προετοιμαστεί καλύτερα για τη μελλοντική ιδιότητα του πολίτη. Xωρίζονταν σε ατομικά και ομαδικά, ενώ αρκετά από αυτά προέβλεπαν και τη χρήση αντικειμένων, όπως ζάρια και πούλια.

Για να παίξουν χωρίς τη χρήση άβακα τα παιδιά  πολλές φορές χάρασσαν τις γραμμές στο έδαφος και αντί για πεσσούς χρησιμοποιούσαν χάντρες, πετραδάκια, φασόλια ή άλλα συνηθισμένα αντικείμενα. Στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας είναι ορατές μεγάλες οκτάκτινες τρίλιζες χαραγμένες επάνω σε μάρμαρα. Σήμερα παίζουμε σκάκι, ο μακρινός του πρόγονος θεωρείται το παιχνίδι πόλεις ή πόλις ή χώρας. Χαράγματα έχουμε επίσης στα σκαλοπάτια και τα δάπεδα του ίδιου του Παρθενώνα. Πάνω από 50 λαξευμένα παιχνίδια εντόπισαν οι αρχαιολόγοι κατά τις εργασίες αναστήλωσης. Οι αρχαίοι Αθηναίοι φαίνεται πως περνούσαν πολλές ώρες παίζοντας τρίλιζα, γουβίτσες και σκάκι στα σκαλιά του Παρθενώνα, όπως και στο δάπεδό του. Το κακό είναι πως δεν μπορούμε να τα χρονολογήσουμε, αφού τα συγκεκριμένα παιχνίδια είναι διαχρονικά. Ξεκινούν από τα μυκηναϊκά χρόνια και φθάνουν μέχρι σήμερα.

Το σημερινό μάθημα ήταν καταπληκτικό. 

Δεν ήταν μόνο ιστορία αλλά και μελέτη περιβάλλοντος και εικαστικά.

Κλείσαμε την επίσκεψή μας, δίνοντας υπόσχεση ότι κάτι παρόμοιο θα το επαναλάβουμε σύντομα.

Οι δάσκαλοι της Δ΄τάξης

Χαλιμούρδας Βασίλειος

Κίτσου Κωνσταντίνα